Қазақстанда энергетика және тау-кен өндіру салаларына салынған инвестициялардың арқасында жалпы ішкі өнімнің өсіміне қол жетіп отыр.
Халықаралық валюта қоры Таяу Шығыс және Орталық Азия департаментінің директоры Жиһад Азурдың айтуынша, көрші мемлекеттердегі геосаяси ахуалға қарамастан, Қазақстан экономикасынан тұрақтылық байқалды. Бұл туралы ол Таяу Шығыс пен Орталық Азия экономикаларының перспективаларына арналған брифингте атап айтты.
Департамент директоры мәлім еткендей, Қазақстанның жалпы ішкі өнімі 3,5%- ға өседі. Ал, 2024 жылы энергетика және пайдалы қазбаларды өндіру секторларына инвестициялар есебінен 4,6% — ға дейін артады деп күтілуде. “Соңғы төрт жылда Орталық Азия елдері өз экономикасын Украинадағы соғыстың жағымсыз әсерінен қорғай алды. Сондай-ақ, басқа да тәуекелдерді жеңе алды», – деді аймақтық департамент директоры.
Спикер өсім энергетика және тау-кен салаларына салынған жаңа инвестициялармен байланысты екенін атап өтті. Демек, макроэкономикалық тұрақтылықты сақтау үшін инвестициялар деңгейін ұстап тұру қажет. Азурдың пікірінше, құрылымдық реформаларды жеделдету керек. Олар ел ішінде экономика деңгейін сақтауға мүмкіндік береді.
Жалпы, Халықаралық валюта ұйымы Қазақстан экономикасы үдемелі дамуы үшін тұрақтылық пен құрылымдық реформаларды қолдауға әзір. Департамент директорының пікірінше, дәстүрлі және дамушы секторларға,соның ішінде энергетика мен технологияға тұрақтыинвестициялар қажет. Қор Орталық Азияның экономикалық негіздерін нығайту үшін тұрақты инвестицияларды, әсіресе, жасанды интеллект климаттық технологиялар сияқты салаларға тартуға арналған реформаларды қолдайды.
– «Қазақстан экономикасы жалғасып жатқан Ресей-Украина қақтығысы аясында тұрақтылықты көрсетті» деп атап өтті Халықаралық валюта қорының Таяу Шығыс және Орталық Азия департаментінің директоры Джиһад Азур, - дейді экономика ғылымдарының докторы Бақтыбек Таубаев. – Ол бұл туралы Таяу Шығыс пен Орталық Азияның экономикалық перспективаларына арналған брифингте айтты.
Қазақстанның ЖІӨ биылғы жылы 3,5% - ға өседі деп болжануда, деп атап өтті Азур. ЖІӨ өсімі энергетика және тау-кен салаларына жаңа инвестициялармен байланысты, деп қосты Спикер. Бұл ретте ол макроэкономикалық тұрақтылықты сақтау үшін инвестициялар деңгейін ұстап тұру қажеттігіне назар аударды. Азурдың пікірінше, құрылымдық реформаларды жеделдету керек. Олар Қазақстан мен өңір арасындағы экономика деңгейін сақтауға мүмкіндік береді.
Азур ХВҚ макроэкономикалық тұрақтылық пен құрылымдық реформаларды Қазақстан экономикасы үдемелі дами алатындай етіп қолдайтынына баса назар аударды. Оның пікірінше, дәстүрлі және дамушы секторларға, соның ішінде энергетика мен технологияға тұрақты инвестициялар қажет. Қор Орталық Азияның экономикалық негіздерін нығайту үшін тұрақты инвестицияларды, әсіресе АИ және климаттық технологиялар сияқты салаларға тарту үшін реформаларды жақтайды.
2022 жылғы пандемия мен оқиғалар бағаның өсуіне себеп болды, ал егер бізде негізгі сауда серіктестерімен тауар айналымы өссе — бұл Ресей 26 миллиард доллар, бұл Қытай — 41 миллиардқа дейін, бұл жалпы Еуропалық Одақ, онда инфляция өсті.
Белгілі бір дәрежеде инфляция динамикасы синергетикалық әсерге ие. Осыған байланысты Орталық Азия экономикасы зардап шекті. Бірақ бұл жақсы нәрсе (мүмкін бұл циникалық болып көрінуі мүмкін), негізінен, Орталық Азия елдері аталған қақтығыстан пайда көрді. Мысалы, Қазақстан шикізатты, энергия тасымалдаушыларды, мұнайды, ауыл шаруашылығы өнімдерін маңызды жеткізуші болып табылады. Мұның бәрі белгілі бір дәрежеде бағаның өсуіне әкелді. Сонымен қатар, аймақ аймақаралық делдалдық саудада рөл атқара бастады. Логистикалық жеткізілімдер айтарлықтай өсті және делдалдық сауда Қытай, Ресей, Түркия арасында өсті. Ақша аударымдары сияқты: мысалы, Ресейден ОА елдеріне соңғы уақытта олардың көлемі өсті. Бұл банктік туризм деп аталады: ресейліктер шетелде жүргенде Қазақстанда карточкалар жасаған кезде. Олар саяхат кезінде санкцияларға және т.б. байланысты өз шоттарымен есептеле алмайды.
Көрші елдерден көкөністер, жемістер, азық-түлік өнімдерінің жаңа жеткізілімдері болатынына кепілдік көп. Тіпті Ауғанстанмен де Қазақстан сауда-экономикалық ынтымақтастықты белсенді дамыта бастады, дегенмен ортақ шекарасы жоқ. Орталық Азия Ресеймен жоғары байланыстарға байланысты экономикаға теріс әсер етеді деген болжамдар орындалмағаны маңызды. Сонымен қатар, Ресей Федерациясы соңғы уақытта ОА елдеріндегі ықпалын арттырып, әлемдік державалар арасында аймақ үшін күрес жүріп жатқанын түсінді.
Біздің Президент өткен жылғы Жолдауында: 2029 жылы біз Қазақстан экономикасын екі есеге арттырамыз. Экономикалық дамуға сенімді емес Қазақстан мұндай мәлімдемелер жасамас еді. Егер қателеспесем, Украина Қазақстан үшін тауар айналымы деңгейі бойынша 30-дан 40-қа дейін орын алды, яғни Қазақстаннан Украинаға және кері жеткізілімдер азайып келеді. Мұның көп бөлігі логистикалық тізбектің үзілуінің салдары болып табылады, қазір бәрі айналма жол жасалуда және бұл өз кезегінде біздің тауарларымызды бір-бірінің нарығына бәсекеге қабілетсіз етеді. Мұны жағымсыз салдар деп атауға болады. Жалпы алғанда, тауар айналымының көлемін ескере отырып, ол миллиард доллар немесе 300 миллион болсын, мұның бәрі ел экономикасы үшін, біздің еліміз үшін онша маңызды емес. Егер ол 0-ге дейін қысқарса да, біздің экономикамыз қатты зардап шекпейді. Сонымен қатар, бұл тауарлардың барлығын басқа елдерден жеткізуге болады.