Жылда жаз басталысымен Индер ауданын улы қарақұрт қаптай жөнеледі. Бұл тіпті қалыпты жағдайға айналып кеткендей, деп хабарлайды AtyrauPress тілшісі.
Біз бұл туралы 2023 жылдан бері жазып келеміз. Сол жылдың маусым айында ауруханаға он адам түсіп үлгерген еді. Оның сыртында, 16 Ойсыл қара тұқымы өлген болатын. Былтыр да осындай уақытта 12 тұрғын улы жәндіктен зардап шеккен еді. Сондай-ақ, 17 түйе, бес құлын мен сегіз сиыр қарақұрттың құрбаны болды.
Аудан әкімдігінен білгеніміздей, жұқпалы ауруға жатпайтындықтан, ауру малды емдеуге мемлекеттен қаржы қаралмайды екен. Ал, қауіпті жәндікті улауға бюджеттен қаражат қарастыру үшін қарақұртты аса қауіпті зиянкестер тізіміне енгізу жөнінде облыстық әкімдікке ұсыныс жолданған. Сондықтан, әзірге бұл міндет тек мал иелерінің өз мойындарында қалып отыр.
Осы орайда, біз қарақұрттан қалай қорғануға болатынын жергілікті дәрігер, облыстық жастар денсаулық орталығының басшысы, кәсіпкер Әлішер Талғатұлынан сұрастырдық. Оның айтуынша, қарақұрттар Солтүстік Америка, Орта Азия елдерінде, Ресейдің оңтүстік аймақтарында, Украинада, Еуропаның оңтүстік елдерінде, Африканың солтүстігінде тұрақтанған.
Қалай «тануға» болады?
Бұл жәндіктердің денесі қара, еркек пен әйелдің құрсағында қызыл дақтар болады, кейде әр дақтың айналасында ақ жиектер болады. Толық жыныстық жетілген адамдар көбінесе қара түске ие болады, дақтары жоқ, тән жылтырлығы бар. Ғалымдардың айтуынша, қарақұрттар дала жерлерін жақсы көреді, сонымен қатар шөлейт жерлерде, жартастардың беткейлерінде, арықтарда, қирандыларда, тұзды батпақтарда, жануарлардың шұңқырларында, жердің жарықтарында орналасады. Қалың шөптер мен бұталар қарақұртты ұнатпайды және тым ылғалды жерде де өмір сүрмейді. Каракурттың сүйікті өсімдіктерінің бірі – австриялық жусан (жусан) – үлкен ошақтарда өсетін кішкентай өсімдік.
Қалай шабуыл жасайды?
Қарақұрттардың өзі адамға шабуыл жасамайды, тістеу өрмекшіге кездейсоқ тиюден туындауы мүмкін. Сондай-ақ, адам түсінде кездейсоқ төсекке енген өрмекшіні басып кетуі мүмкін, қарақұрт бір рет тістеп алады немесе бірнеше рет шағып алады-бұл улану қаупін және өлім қаупін бірнеше есе арттырады.
Улану белгілері қандай?
Қарақұрт уының әсері біртіндеп артып, белгілері жалпы улану сипатына ие. 5-20 минуттан кейін тістеу аймағында өткір ауырсыну пайда болады, ол бүкіл денеге таралады, кейде бұл бастапқы белгілер болмайды, бүкіл денеде "қаздың жорғалауы" сезімі пайда болады, кейде аяқ-қолдарда құрысулар, безгегі, терлеудің жоғарылауы, қатты бас ауруы, іштің өткір ауруы, панкреатиттің немесе жараның өршуіне ұқсас белгілерге сәйкес асқазан, тыныс алудың үзілуі, импульстің жоғарылауы, жүрек жеткіліксіздігіне әкелетін аритмия.
Қарақұрттың шаққаны қалай анықталады?
Тістеу орны әдетте диаметрі 1,5-3 мм шамалы қызарумен, бір-бірінен 0,5-0,7 мм қашықтықта орналасқан хелицердің улы тырнақтарымен (улы инъекцияға қызмет ететін жұптасқан жаралаушы құрылғы) теріні тесудің екі айқын іздері бар. Ісік тістеген жерде, әдетте, жоқ. Тістегеннен кейін жараны 2-3 минуттан кешіктірмей жағу керек деген пікір бар: сіріңкенің басын тістеген жерге қойып, сақтық шараларын сақтай отырып, басқа сіріңкемен жағу керек (каракурттыңд қызған кезде тез бұзылады, оның шағуы 0,5 мм-ден аспайды). Сонымен қатар, қазақстандық дәрігерлер сізді қарақұрт шағып алды деп күдіктенсе, дереу білікті медициналық көмекке жүгінуді және өзін-өзі емдеуге тырыспауды қатаң түрде ұсынады. Сонымен қатар, барлық сарапшылар тістеген жерді пышақпен кесу мүмкін емес деген пікірге келіседі, сонымен қатар ешқандай жағдайда аяқ-қолды турникетпен тартудың қажеті жоқ. Дұрыс емдеу кезінде қалпына келтіру әдетте бір аптадан астам уақытқа созылады.
Қалай қорғану қажет?
Ең алдымен, табиғатта демалу үшін қарақұртпен қоныстанған шөпті жерлерді, кеміргіштердің шұңқырлары бар жерлерді, топырақта ойықтары бар алаңдарды таңдамаңыз. Түнде табиғатта демалып, нұсқауларға сәйкес арнайы шатырларды қолданыңыз-бұл қарақұрттың теріге енуіне жол бермейді. Егер сіз шөптерді жинасаңыз, мұны қолғаппен жасау керек, шалбарды аяқ киімге салу керек. Тұрғын аймаққа келгеннен кейін үйге әкелінген киімдерді, аяқ киімдерді, заттарды, шөптерді оларда өрмекшілер бар-жоғын мұқият тексеру қажет. Ыстықта қарақұрттардың белсенділігі артады, ал мамандар көшеде, атап айтқанда шөпте, жалаң аяқпен жүруді ұсынбайды. Жазда жеке учаскелерді тазарту керек өсіп кеткен шөптер, сондықтан бұл қауіпті өрмекшілер оған кірмейді.